វប្បធម៌នៃការចែករំលែករបស់ជនជាតិខ្មែរ៖ ការបាត់បង់និងមូលហេតុនៃការបាត់បង់ទៅនៃវប្បធម៌នៃការចែករំលែករបស់ជនជាតិខ្មែរ
ប្រធានបទ៖ វប្បធម៌នៃការចែករំលែករបស់ជនជាតិខ្មែរ
ប្លង់កិច្ចការ
ក្រប
មាតិកា
សេចក្ដីផ្ដើម (១ទំព័រ)
១- ប្រវត្តិបញ្ហា (ធ្លាប់មានឯកសារណាសរសេរ ចងក្រងទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះដែរឬទេ? បើមាន តើមានឯកសារណាខ្លះ?)
២- អត្ថន័យនៃពាក្យវប្បធម៌
៣- ទង្វើ (សកម្មភាព) មួយចំនួនដែលបង្ហាញពីការចែករំលែករបស់ជនជាតិខ្មែរនៅក្នុងសង្គមជាក់ស្ដែង
៤- ការបាត់បង់ទង្វើល្អមួយចំនួនរបស់ជនជាតិខ្មែរ
៥- មូលហេតុនៃការបាត់បង់ទង្វើទាំងនោះ
៦- សកម្មភាពជាក់ស្ដែងរបស់ក្រុមនិស្សិតក្នុងការបង្ហាញពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែក
៧- សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន
ឯកសារពិគ្រោះ
ឧបសម្ព័ន្ធ
តាមរយៈជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ បានបង្ហាញយ៉ាងជាក់ច្បាស់ពីភាពសម្បូរបែបនៃសកម្មភាពនៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ សកម្មភាពដ៏សាមញ្ញមួយ ដែលគេកត់សម្គាល់ឃើញនោះ គឺការចែករំលែកភោគផលគ្នាទៅវិញទៅមកនៅក្នុងសង្គម។ ទង្វើនេះជាទំនៀមដ៏សំខាន់មួយ ដែលស្ដែងឲ្យឃើញពីវប្បធម៌ ក៏ដូចជាស្មារតីចេះចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមកនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ គេតែងចែករំលែកភោគផលគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយពុំគិតពីការដោះដូរតាមរយៈប្រាក់កាសឡើយ។ ដំណាំ បន្លែបង្ការ និងត្រីសាច់ជាដើម ត្រូវបានចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រកបដោយភាតរភាព។ លើសពីនេះទៀត ការជួយទុក្ខធុរៈគ្នានៅក្នុងសង្គម ក៏ជាទង្វើមួយដែលជនជាតិខ្មែរបានអនុវត្ត និងចាត់ទុកថាជាវប្បធម៌ ដែលបង្កប់នូវអត្ថន័យយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ទាក់ទិននឹងការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ រាល់ពេលមានធុរៈនានាដូចជា ពិធីមង្គលការ ឬពិធីបុណ្យទានផ្សេងៗ ប្រជាជនខ្មែរតែងមានស្មារតីប្រកបដោយភាពចែករំលែក ជួយយកអាសា ទំនុកបម្រុង និងចូលរួមយ៉ាងអ៊ឹកធឹក។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ នៅពេលមានគ្រោះអាសន្នផ្សេង ដូចជា គ្រោះអគ្គីភ័យ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ឬ ជំងឺតម្កាត់នានា ជនជាតិខ្មែរបានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវស្មារតីជួយយកអាសាគ្នាទៅវិញទៅមក។ ប្រជាជនក្នុងសង្គមខ្មែរ តែងស្រុះស្រួលគ្នាជួយយកអាសាតាមលទ្ធភាពរៀងៗខ្លួន ទាំងការជួយលើផ្នែកកម្លាំង គំនិតយោបល់ សម្ភារៈ និងប្រាក់កាស។ បើមានមនុស្សមានគ្រោះថ្នាក់នៅតាមដងផ្លូវ គេតែងខ្នះខ្នែងជួយយកអាសា មានការជួយផ្ដល់ដំណឹងទៅភ្នាក់ងារប៉ូលិសមានសមត្ថកិច្ចជាដើម។ លើសពីនេះទៀត បើមានមនុស្សមានជំងឺតម្កាត់ មានខ្យល់ចាប់ ឬខ្យល់គរជាដើម ប្រជាជនខ្មែរតែងមានចិត្តសប្បុរសជួយសង្គ្រោះ ដោយជួយផ្ដល់ប្រេងខ្យល់ ឬថ្នាំសង្កូវផ្សេងៗ តាមដែលគេអាចផ្ដល់ឲ្យបាន។ ទង្វើជួយយកអាសាគ្នាទៅវិញទៅមកនេះហើយ ដែលជាសកម្មភាពបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នូវការចែករំលែករវាងគ្នានឹងគ្នានៅក្នុងសង្គមមួយនេះ។ បន្ថែមលើនេះទៀត ជនជាតិខ្មែរបានប្រកាន់នូវសុជីវធម៌ និងក្រមសីលធម៌ដ៏ល្អប្រពៃជាច្រើន ដែលទង្វើទាំងនោះបានលាតត្រដាងយ៉ាងប្រត្យក្សពីវប្បធម៌ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកគ្នាក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជាក់ស្ដែង នៅតាមទីសាធារណៈ ខ្មែរតែងប្រកាន់នូវសុជីវធម៌ដ៏ល្អ ពោលគឺនៅតាមទីធ្វើដំណើរ ឬទីសម្រាក គេទុកឲ្យស្ត្រី ឬមនុស្សដែលមានអាយុច្រើនធ្វើដំណើរ ឬសម្រាកជាមុន។ បើមានការហែក្បួនតាមដងផ្លូវ គេតែងឈប់បង្អង់ដំណើរ បើកផ្លូវឲ្យការហែក្បួនប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន។ ជាងនេះទៀត ក្នុងសង្គមខ្មែរ គេតែងចែករំលែកចំណេះដឹងគ្នាទៅវិញទៅមក ពិសេសចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យតែងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវវប្បធម៌ចែករំលែកចំណេះដឹង ចំណេះធ្វើ និងការអប់រំសីលធម៌ដល់យុវជន យុវនារី ជំនាន់ក្រោយ។ សកម្មភាពទាំងនេះជាភស្តុតាងយ៉ាងសាមញ្ញដែលបង្ហាញពីការចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមក តាមរយៈការប្រតិបត្តិក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។
ក្រៅពីសកម្មភាពនៃការចែករំលែក ដែលស្ដែងតាមរយៈជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ក៏នៅមានសកម្មភាពជាច្រើន ដែលបង្ហាញពីការចែករំលែកដ៏សម្បូរបែបនៅក្នុងវិស័យសង្គមនានា។ គេសង្កេតឃើញជារឿយៗ នៅពេលដែលសង្គមជួបបញ្ហាផ្សេងៗ ជនជាតិខ្មែរគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ ស្រុះស្រួលគ្នាចូលរួមចែករំលែកយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំ។ ជាក់ស្ដែង អង្គព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានទ្រង់ចូលរួមវិភាគទានដល់មន្ទីរពេទ្យគន្ធបុប្ផា ក្រោយពីមានការទទូចសុំជំនួយសប្បុរសធម៌ពីសំណាក់លោកសាស្ត្រាចារ្យ ប៊ែត រីចនឺ (Beat Richner) ដែលជាស្ថាបនិកនៃមន្ទីរពេទ្យគន្ធបុប្ផា[1]។ នោះជាព្រះរាជសកម្មភាពដ៏គួរឲ្យកោតសរសើរក្រៃលែង ដែលបានបង្ហាញយ៉ាងជាក់ច្បាស់ពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជាងនេះទៀត ការចែករំលែកក្រោមរូបភាពជាមូលនិធិ ឬសមាគម ត្រូវបានស្ដែងចេញជាញឹកញយក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជនជាតិខ្មែរ តែងមានស្មារតីសាមគ្គីភាព ក្នុងន័យចែករំលែក គ្រប់ពេលដែលសង្គមត្រូវការ។ ចលនាជាតិនិយម ក្នុងន័យចែករំលែកត្រូវបានលេចឡើងកាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០០៨ បន្ទាប់ពីទាហានថៃចូលឈ្លានពានប្រាសាទព្រះវិហារ។ ប្រជាជនសមរភូមិក្រោយពុំបានអោបដៃឈរមើលឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពលរដ្ឋខ្មែរបានយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការជួយឧបត្ថម្ភកងទ័ពសមរភូមិមុខ ក៏ដូចជាជួយកសាងសមិទ្ធផលនានា ដូចជាផ្លូវឡើងទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារជាដើម។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ក្នុងមហាព្រឹត្តិការណ៍សោកនាដកម្មលើស្ពានកោះពេជ្រ មហាជនខ្មែរគ្រប់ទិសទីបានសស្រាក់សស្រាំចូលវិភាគទានដោយជ្រះថ្លាបំផុត ដើម្បីជួយជនរួមជាតិរបស់ខ្លួន ដែលបានទទួលរងគ្រោះ[2]។ លើសពីនេះទៀត សកម្មភាពសប្បុរសធម៌ជាច្រើនក្នុងន័យចែករំលែកត្រូវបានលេចឡើងជាញឹកញយ។ តួយ៉ាង ការចូលរួមសកម្មភាពពីសំណាក់សិល្បករ សិល្បការនី ក្រោមរូបភាពការប្រគំតន្ត្រីជួយដល់កុមារ បានប្រារព្ធឡើង ហើយមានការចូលរួម និងធ្វើវិភាគទាន ពោលគឺការចូលរួមចែករំលែកយ៉ាងច្រើនកុះករ។
គ្រប់ទង្វើ និង សកម្មភាពទាំងនេះជាភស្តុតាងជាក់ស្ដែង ដែលបង្ហាញពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែកដ៏សម្បូរបែបក្នុងសង្គមខ្មែរ។
[1] http://khmerization.blogspot.com/2012/09/king-sihamoni-donated-10000-to-kantha.html
[2] http://www.khmer.rfi.fr/cambodian%20show%20their%20solidarity%20after%20stampede
ទង្វើ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ត្រូវបានបាត់បង់ស្ទើរតែទាំងស្រុង។ ជនជាតិខ្មែរ ដែលធ្លាប់តែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការចែករំលែកភោគផលគ្នានោះ បែរមករកនិន្នាការដោះដូរគ្នាតាមរយៈប្រាក់កាសជំនួសវិញ។ ដំណាំអនុផលនានា ទោះតិច ឬច្រើនក្ដី គេដោះដូរតាមរយៈប្រាក់កាសទាំងអស់។ លើសពីនេះទៀត ទង្វើ ឬសកម្មភាពនៃការចែករំលែក ក្រោមរូបភាពការជួយទុក្ខធុរៈគ្នាទៅវិញទៅមក ក៏បានបាត់បង់ជាច្រើនដែរ។ ខ្មែរដែលធ្លាប់តែមានចរិតចេះជួយទុក្ខធុរៈអ្នកដទៃ បានប្ដូរផ្នត់គំនិតសំងំយកសុខរៀងៗខ្លួន ដោយពុំសូវឈឺឆ្អាលនឹងសុខទុក្ខរបស់អ្នកដទៃដូចពីមុនទៀតឡើយ។ ជាងនេះទៀត ទង្វើ ឬសកម្មភាពមួយចំនួនក្នុងក្របខ័ណ្ឌសីលធម៌ និងសុជីវធម៌ មានទង្វើដែលស្ដែងឲ្យឃើញពីការចែករំលែកនានាចំពោះស្ត្រី ឬចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យជាដើម ត្រូវបានបាត់បង់ជាបន្តបន្ទាប់។ យុវជន យុវនារីខ្មែរមួយចំនួន បានបោះបង់ចោលនូវសុជីវធម៌ ដែលជាទង្វើបង្ហាញពីការចែករំលែក ហើយប្រកាន់យកទស្សនៈអាត្មានិយម ដែលគិតតែពីខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ។
អតីតកាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើឲ្យប្រទេស រងប្រះស្រាំយ៉ាងខ្លាំង តាមរយៈសកម្មភាពផ្សេងៗ ដូចជាការឈ្លានពានរបស់បរទេស និងសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងស្រុកគ្មានស្រាកស្រាន្ត។ តាមរយៈការឈ្លានពានរបស់បរទេសក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានធ្វើឲ្យខ្មែរ រងនូវឥទ្ធិពលវប្បធម៌របស់បរទេស លើប្រជាជនកម្ពុជា។ ការហូរចូលនៃវប្បធម៌អាក្រក់មួយចំនួនបានប្រែក្លាយជនជាតិខ្មែរមួយចំនួនតូច កើតជាមនុស្ស ដែលសម្បូរភាពអាត្មានិយម។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ការវិវត្តរបស់សង្គមខ្មែរដែលពោរពេញទៅដោយភាពប្រកួតប្រជែង បានធ្វើឲ្យខ្មែរបោះបង់ចោលទង្វើ ក៏ដូចជាសកម្មភាពនៃការចែករំលែកមួយចំនួនធំ។ ការប្រកួតប្រជែងលើគ្រប់វិស័យ បានកែប្រែផ្នត់គំនិតខ្មែរពីការប្រកាន់វប្បធម៌ចែករំលែកគ្នាដើម្បីរស់ ទៅរកទស្សនៈដណ្ដើមគ្នារស់វិញ។
លើសពីនេះទៀត ការធ្លាក់ចុះនូវការអនុវត្តសុជីវធម៌ និងសីលធម៌ ក៏ជាកត្តាដែលធ្វើឲ្យទង្វើ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកបាត់បង់ដែរ។ សុជីវធម៌ និងសីលធម៌ក្នុងសង្គម គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់ដែលជួយបណ្ដុះស្មារតីចែករំលែកក្នុងសង្គម។
បន្ថែមលើនេះទៀត ការអប់រំទាំងផ្នែកផ្លូវលោក និងផ្លូវធម៌ ជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើការបាត់បង់នៃសកម្មភាព និងទង្វើនៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ បច្ចុប្បន្ន មនុស្សក្នុងសង្គមខ្មែរ ចំណាយពេលយ៉ាងច្រើនតែទៅលើការងារចិញ្ចឹមជីវិត ដោយភ្លេចគិតពីការបណ្ដុះគំនិតចែករំលែកលើខ្លួនឯង និងអ្នកជំនាន់ក្រោយ។
កត្តាទាំងអស់នោះហើយ ដែលធ្វើឲ្យទង្វើ និងសកម្មភាពនានានៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ ដែលធ្លាប់បានអនុវត្តកន្លងមកបានបាត់បង់ និងមួយចំនួនកំពុងប្រឈមមុខនឹងការបាត់បង់ជាបន្តបន្ទាប់។
-http://www.khmer.rfi.fr/cambodian%20show%20their%20solidarity%20after%20stampede
-http://www.kampucheathmey.com/local-news/4401----57b-.html
-http://edition.bayontv.com.kh/discussing/21878-2014-02-19-12-44-19.html
សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា
កិច្ចការជាក្រុម
មុខវិជ្ជា៖ ខេមរវិទ្យា
វគ្គសិក្សា៖ ២២ មេសា ២០១៤
សាស្ត្រាចារ្យ៖ សែ-អឿន
ជំនាន់៖ 49E1
អត្ថបទ៖ ហេង-រង្សី
ប្លង់កិច្ចការ
ក្រប
មាតិកា
សេចក្ដីផ្ដើម (១ទំព័រ)
១- ប្រវត្តិបញ្ហា (ធ្លាប់មានឯកសារណាសរសេរ ចងក្រងទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះដែរឬទេ? បើមាន តើមានឯកសារណាខ្លះ?)
២- អត្ថន័យនៃពាក្យវប្បធម៌
៣- ទង្វើ (សកម្មភាព) មួយចំនួនដែលបង្ហាញពីការចែករំលែករបស់ជនជាតិខ្មែរនៅក្នុងសង្គមជាក់ស្ដែង
៤- ការបាត់បង់ទង្វើល្អមួយចំនួនរបស់ជនជាតិខ្មែរ
៥- មូលហេតុនៃការបាត់បង់ទង្វើទាំងនោះ
៦- សកម្មភាពជាក់ស្ដែងរបស់ក្រុមនិស្សិតក្នុងការបង្ហាញពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែក
៧- សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន
ឯកសារពិគ្រោះ
ឧបសម្ព័ន្ធ
សេចក្ដីផ្ដើម
(សមាជិកក្នុងក្រុម)១- ប្រវត្តិបញ្ហា
(សមាជិកក្នុងក្រុម)២- អត្ថន័យនៃពាក្យវប្បធម៌
(សមាជិកក្នុងក្រុម)៣- ទង្វើ (សកម្មភាព) មួយចំនួនដែលបង្ហាញពីការចែករំលែករបស់ជនជាតិខ្មែរនៅក្នុងសង្គមជាក់ស្ដែង
ខ្មែរជាជាតិមួយដែលមានវប្បធម៌ដ៏រុងរឿងនិងល្អផូរផង់ តាំងពីបុរាណកាលមក។ ជនជាតិខ្មែរតែងតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវស្មារតីចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលជាទង្វើដ៏គួរឲ្យស្ងើចសរសើរក្រៃលែង។ ជាក់ស្ដែង តាមរយៈសកម្មភាពសង្គម និងព្រឹត្តិការណ៍សង្គមនានា បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នូវផ្នត់គំនិតយ៉ាងល្អទាំងនេះ។តាមរយៈជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ បានបង្ហាញយ៉ាងជាក់ច្បាស់ពីភាពសម្បូរបែបនៃសកម្មភាពនៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ សកម្មភាពដ៏សាមញ្ញមួយ ដែលគេកត់សម្គាល់ឃើញនោះ គឺការចែករំលែកភោគផលគ្នាទៅវិញទៅមកនៅក្នុងសង្គម។ ទង្វើនេះជាទំនៀមដ៏សំខាន់មួយ ដែលស្ដែងឲ្យឃើញពីវប្បធម៌ ក៏ដូចជាស្មារតីចេះចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមកនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ គេតែងចែករំលែកភោគផលគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយពុំគិតពីការដោះដូរតាមរយៈប្រាក់កាសឡើយ។ ដំណាំ បន្លែបង្ការ និងត្រីសាច់ជាដើម ត្រូវបានចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រកបដោយភាតរភាព។ លើសពីនេះទៀត ការជួយទុក្ខធុរៈគ្នានៅក្នុងសង្គម ក៏ជាទង្វើមួយដែលជនជាតិខ្មែរបានអនុវត្ត និងចាត់ទុកថាជាវប្បធម៌ ដែលបង្កប់នូវអត្ថន័យយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ទាក់ទិននឹងការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ រាល់ពេលមានធុរៈនានាដូចជា ពិធីមង្គលការ ឬពិធីបុណ្យទានផ្សេងៗ ប្រជាជនខ្មែរតែងមានស្មារតីប្រកបដោយភាពចែករំលែក ជួយយកអាសា ទំនុកបម្រុង និងចូលរួមយ៉ាងអ៊ឹកធឹក។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ នៅពេលមានគ្រោះអាសន្នផ្សេង ដូចជា គ្រោះអគ្គីភ័យ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ឬ ជំងឺតម្កាត់នានា ជនជាតិខ្មែរបានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវស្មារតីជួយយកអាសាគ្នាទៅវិញទៅមក។ ប្រជាជនក្នុងសង្គមខ្មែរ តែងស្រុះស្រួលគ្នាជួយយកអាសាតាមលទ្ធភាពរៀងៗខ្លួន ទាំងការជួយលើផ្នែកកម្លាំង គំនិតយោបល់ សម្ភារៈ និងប្រាក់កាស។ បើមានមនុស្សមានគ្រោះថ្នាក់នៅតាមដងផ្លូវ គេតែងខ្នះខ្នែងជួយយកអាសា មានការជួយផ្ដល់ដំណឹងទៅភ្នាក់ងារប៉ូលិសមានសមត្ថកិច្ចជាដើម។ លើសពីនេះទៀត បើមានមនុស្សមានជំងឺតម្កាត់ មានខ្យល់ចាប់ ឬខ្យល់គរជាដើម ប្រជាជនខ្មែរតែងមានចិត្តសប្បុរសជួយសង្គ្រោះ ដោយជួយផ្ដល់ប្រេងខ្យល់ ឬថ្នាំសង្កូវផ្សេងៗ តាមដែលគេអាចផ្ដល់ឲ្យបាន។ ទង្វើជួយយកអាសាគ្នាទៅវិញទៅមកនេះហើយ ដែលជាសកម្មភាពបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នូវការចែករំលែករវាងគ្នានឹងគ្នានៅក្នុងសង្គមមួយនេះ។ បន្ថែមលើនេះទៀត ជនជាតិខ្មែរបានប្រកាន់នូវសុជីវធម៌ និងក្រមសីលធម៌ដ៏ល្អប្រពៃជាច្រើន ដែលទង្វើទាំងនោះបានលាតត្រដាងយ៉ាងប្រត្យក្សពីវប្បធម៌ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកគ្នាក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជាក់ស្ដែង នៅតាមទីសាធារណៈ ខ្មែរតែងប្រកាន់នូវសុជីវធម៌ដ៏ល្អ ពោលគឺនៅតាមទីធ្វើដំណើរ ឬទីសម្រាក គេទុកឲ្យស្ត្រី ឬមនុស្សដែលមានអាយុច្រើនធ្វើដំណើរ ឬសម្រាកជាមុន។ បើមានការហែក្បួនតាមដងផ្លូវ គេតែងឈប់បង្អង់ដំណើរ បើកផ្លូវឲ្យការហែក្បួនប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន។ ជាងនេះទៀត ក្នុងសង្គមខ្មែរ គេតែងចែករំលែកចំណេះដឹងគ្នាទៅវិញទៅមក ពិសេសចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យតែងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវវប្បធម៌ចែករំលែកចំណេះដឹង ចំណេះធ្វើ និងការអប់រំសីលធម៌ដល់យុវជន យុវនារី ជំនាន់ក្រោយ។ សកម្មភាពទាំងនេះជាភស្តុតាងយ៉ាងសាមញ្ញដែលបង្ហាញពីការចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមក តាមរយៈការប្រតិបត្តិក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។
ក្រៅពីសកម្មភាពនៃការចែករំលែក ដែលស្ដែងតាមរយៈជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ក៏នៅមានសកម្មភាពជាច្រើន ដែលបង្ហាញពីការចែករំលែកដ៏សម្បូរបែបនៅក្នុងវិស័យសង្គមនានា។ គេសង្កេតឃើញជារឿយៗ នៅពេលដែលសង្គមជួបបញ្ហាផ្សេងៗ ជនជាតិខ្មែរគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ ស្រុះស្រួលគ្នាចូលរួមចែករំលែកយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំ។ ជាក់ស្ដែង អង្គព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានទ្រង់ចូលរួមវិភាគទានដល់មន្ទីរពេទ្យគន្ធបុប្ផា ក្រោយពីមានការទទូចសុំជំនួយសប្បុរសធម៌ពីសំណាក់លោកសាស្ត្រាចារ្យ ប៊ែត រីចនឺ (Beat Richner) ដែលជាស្ថាបនិកនៃមន្ទីរពេទ្យគន្ធបុប្ផា[1]។ នោះជាព្រះរាជសកម្មភាពដ៏គួរឲ្យកោតសរសើរក្រៃលែង ដែលបានបង្ហាញយ៉ាងជាក់ច្បាស់ពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជាងនេះទៀត ការចែករំលែកក្រោមរូបភាពជាមូលនិធិ ឬសមាគម ត្រូវបានស្ដែងចេញជាញឹកញយក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជនជាតិខ្មែរ តែងមានស្មារតីសាមគ្គីភាព ក្នុងន័យចែករំលែក គ្រប់ពេលដែលសង្គមត្រូវការ។ ចលនាជាតិនិយម ក្នុងន័យចែករំលែកត្រូវបានលេចឡើងកាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០០៨ បន្ទាប់ពីទាហានថៃចូលឈ្លានពានប្រាសាទព្រះវិហារ។ ប្រជាជនសមរភូមិក្រោយពុំបានអោបដៃឈរមើលឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពលរដ្ឋខ្មែរបានយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការជួយឧបត្ថម្ភកងទ័ពសមរភូមិមុខ ក៏ដូចជាជួយកសាងសមិទ្ធផលនានា ដូចជាផ្លូវឡើងទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារជាដើម។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ក្នុងមហាព្រឹត្តិការណ៍សោកនាដកម្មលើស្ពានកោះពេជ្រ មហាជនខ្មែរគ្រប់ទិសទីបានសស្រាក់សស្រាំចូលវិភាគទានដោយជ្រះថ្លាបំផុត ដើម្បីជួយជនរួមជាតិរបស់ខ្លួន ដែលបានទទួលរងគ្រោះ[2]។ លើសពីនេះទៀត សកម្មភាពសប្បុរសធម៌ជាច្រើនក្នុងន័យចែករំលែកត្រូវបានលេចឡើងជាញឹកញយ។ តួយ៉ាង ការចូលរួមសកម្មភាពពីសំណាក់សិល្បករ សិល្បការនី ក្រោមរូបភាពការប្រគំតន្ត្រីជួយដល់កុមារ បានប្រារព្ធឡើង ហើយមានការចូលរួម និងធ្វើវិភាគទាន ពោលគឺការចូលរួមចែករំលែកយ៉ាងច្រើនកុះករ។
គ្រប់ទង្វើ និង សកម្មភាពទាំងនេះជាភស្តុតាងជាក់ស្ដែង ដែលបង្ហាញពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែកដ៏សម្បូរបែបក្នុងសង្គមខ្មែរ។
[1] http://khmerization.blogspot.com/2012/09/king-sihamoni-donated-10000-to-kantha.html
[2] http://www.khmer.rfi.fr/cambodian%20show%20their%20solidarity%20after%20stampede
៤- ការបាត់បង់ទង្វើល្អមួយចំនួនរបស់ជនជាតិខ្មែរ
ថ្វីដ្បិតតែសង្គមខ្មែរជាសង្គមដែលប្រកបដោយការចែករំលែករវាងគ្នានិងគ្នា តែទង្វើ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកមួយចំនួនត្រូវបានបាត់បង់។ទង្វើ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ត្រូវបានបាត់បង់ស្ទើរតែទាំងស្រុង។ ជនជាតិខ្មែរ ដែលធ្លាប់តែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការចែករំលែកភោគផលគ្នានោះ បែរមករកនិន្នាការដោះដូរគ្នាតាមរយៈប្រាក់កាសជំនួសវិញ។ ដំណាំអនុផលនានា ទោះតិច ឬច្រើនក្ដី គេដោះដូរតាមរយៈប្រាក់កាសទាំងអស់។ លើសពីនេះទៀត ទង្វើ ឬសកម្មភាពនៃការចែករំលែក ក្រោមរូបភាពការជួយទុក្ខធុរៈគ្នាទៅវិញទៅមក ក៏បានបាត់បង់ជាច្រើនដែរ។ ខ្មែរដែលធ្លាប់តែមានចរិតចេះជួយទុក្ខធុរៈអ្នកដទៃ បានប្ដូរផ្នត់គំនិតសំងំយកសុខរៀងៗខ្លួន ដោយពុំសូវឈឺឆ្អាលនឹងសុខទុក្ខរបស់អ្នកដទៃដូចពីមុនទៀតឡើយ។ ជាងនេះទៀត ទង្វើ ឬសកម្មភាពមួយចំនួនក្នុងក្របខ័ណ្ឌសីលធម៌ និងសុជីវធម៌ មានទង្វើដែលស្ដែងឲ្យឃើញពីការចែករំលែកនានាចំពោះស្ត្រី ឬចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យជាដើម ត្រូវបានបាត់បង់ជាបន្តបន្ទាប់។ យុវជន យុវនារីខ្មែរមួយចំនួន បានបោះបង់ចោលនូវសុជីវធម៌ ដែលជាទង្វើបង្ហាញពីការចែករំលែក ហើយប្រកាន់យកទស្សនៈអាត្មានិយម ដែលគិតតែពីខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ។
៥- មូលហេតុនៃការបាត់បង់ទង្វើទាំងនោះ
ក្នុងបរិបទសកលភាវូបនីយកម្ម សង្គមខ្មែរបានផ្លាស់ប្ដូរជាបន្តបន្ទាប់។ ទន្ទឹមនឹងការផ្លាស់ប្ដូរលើគ្រប់វិស័យ ការចែករំលែកនៅក្នុងសង្គមខ្មែរត្រូវបានធ្លាក់ចុះ។ ទង្វើ និងសកម្មភាពចែករំលែកមួយចំនួនត្រូវបានបាត់បង់។ គេពិនិត្យឃើញមានមូលហេតុជាច្រើនទាក់ទិននឹងបញ្ហានៃការបាត់បង់ទង្វើ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកទាំងនោះ។អតីតកាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើឲ្យប្រទេស រងប្រះស្រាំយ៉ាងខ្លាំង តាមរយៈសកម្មភាពផ្សេងៗ ដូចជាការឈ្លានពានរបស់បរទេស និងសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងស្រុកគ្មានស្រាកស្រាន្ត។ តាមរយៈការឈ្លានពានរបស់បរទេសក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានធ្វើឲ្យខ្មែរ រងនូវឥទ្ធិពលវប្បធម៌របស់បរទេស លើប្រជាជនកម្ពុជា។ ការហូរចូលនៃវប្បធម៌អាក្រក់មួយចំនួនបានប្រែក្លាយជនជាតិខ្មែរមួយចំនួនតូច កើតជាមនុស្ស ដែលសម្បូរភាពអាត្មានិយម។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ការវិវត្តរបស់សង្គមខ្មែរដែលពោរពេញទៅដោយភាពប្រកួតប្រជែង បានធ្វើឲ្យខ្មែរបោះបង់ចោលទង្វើ ក៏ដូចជាសកម្មភាពនៃការចែករំលែកមួយចំនួនធំ។ ការប្រកួតប្រជែងលើគ្រប់វិស័យ បានកែប្រែផ្នត់គំនិតខ្មែរពីការប្រកាន់វប្បធម៌ចែករំលែកគ្នាដើម្បីរស់ ទៅរកទស្សនៈដណ្ដើមគ្នារស់វិញ។
លើសពីនេះទៀត ការធ្លាក់ចុះនូវការអនុវត្តសុជីវធម៌ និងសីលធម៌ ក៏ជាកត្តាដែលធ្វើឲ្យទង្វើ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកបាត់បង់ដែរ។ សុជីវធម៌ និងសីលធម៌ក្នុងសង្គម គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់ដែលជួយបណ្ដុះស្មារតីចែករំលែកក្នុងសង្គម។
បន្ថែមលើនេះទៀត ការអប់រំទាំងផ្នែកផ្លូវលោក និងផ្លូវធម៌ ជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើការបាត់បង់នៃសកម្មភាព និងទង្វើនៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ។ បច្ចុប្បន្ន មនុស្សក្នុងសង្គមខ្មែរ ចំណាយពេលយ៉ាងច្រើនតែទៅលើការងារចិញ្ចឹមជីវិត ដោយភ្លេចគិតពីការបណ្ដុះគំនិតចែករំលែកលើខ្លួនឯង និងអ្នកជំនាន់ក្រោយ។
កត្តាទាំងអស់នោះហើយ ដែលធ្វើឲ្យទង្វើ និងសកម្មភាពនានានៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរ ដែលធ្លាប់បានអនុវត្តកន្លងមកបានបាត់បង់ និងមួយចំនួនកំពុងប្រឈមមុខនឹងការបាត់បង់ជាបន្តបន្ទាប់។
៦- សកម្មភាពជាក់ស្ដែងរបស់ក្រុមនិស្សិតក្នុងការបង្ហាញពីវប្បធម៌នៃការចែករំលែក
(សមាជិកក្នុងក្រុម)៧- សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន
ការចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមក គឺជាវប្បធម៌មួយដ៏ល្អដែលខ្មែរបានអនុវត្តតាំងពីដើមរៀងមក។ វប្បធម៌នៃការចែករំលែកក្នុងសង្គមខ្មែរជាសញ្ញាណដ៏ថ្លៃថ្លារបស់ជាតិខ្មែរ ដែលជាភស្តុតាងយ៉ាងសំខាន់នៃដួងព្រលឹងវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ។ ថ្វីបើវប្បធម៌ដ៏ល្អផូរផង់នេះ បានបាត់បង់មួយចំនួនក្ដី ក៏ខ្មែរមួយភាពធំនៅតែបន្តអនុវត្ត និងថែរក្សាការពារយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។ ក្នុងនាមជាម្ចាស់ប្រទេសចំណាស់មួយដែលមានវប្បធម៌-អរិយធម៌ដ៏ត្រចះត្រចង់នៅក្នុងតំបន់ ជាតិខ្មែរទាំងអស់ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ឡើងវិញក្នុងការបន្តអនុវត្ត និងអភិរក្ស ទង្វើ និងសកម្មភាពនៃការចែករំលែកឲ្យបានខ្លាំងក្លា។ ថ្នាក់ដឹកនាំគួរធ្វើជាគំរូ សម្រាប់ជាតិខ្មែរទាំងមូលបន្តអនុវត្ត និងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចែករំលែក។ លើសពីនេះទៀត ក្នុងនាមយើងជាកូនខ្មែរគ្រប់រូប ត្រូវបណ្ដុះផ្នត់គំនិត និងស្មារតីចែករំលែកប្រកបដោយភាតរភាពក្នុងរង្វង់សង្គមជាតិយើងឡើងវិញ។ឯកសារពិគ្រោះ
-http://khmerization.blogspot.com/2012/09/king-sihamoni-donated-10000-to-kantha.html-http://www.khmer.rfi.fr/cambodian%20show%20their%20solidarity%20after%20stampede
-http://www.kampucheathmey.com/local-news/4401----57b-.html
-http://edition.bayontv.com.kh/discussing/21878-2014-02-19-12-44-19.html
ឧបសម្ព័ន្ធ
 |
| © រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង |
សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា
កិច្ចការជាក្រុម
មុខវិជ្ជា៖ ខេមរវិទ្យា
វគ្គសិក្សា៖ ២២ មេសា ២០១៤
សាស្ត្រាចារ្យ៖ សែ-អឿន
ជំនាន់៖ 49E1
អត្ថបទ៖ ហេង-រង្សី
COMMENTS